ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, 24 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 : ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮਕਾਜੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਫੈਸਲਾ (progressive decision) ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਦੁਕਾਨਾਂ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਅਦਾਰਿਆਂ (commercial establishments) ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਰਾਤ ਨੂੰ (9 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 7 ਵਜੇ ਤੱਕ) ਕੰਮ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਲੱਗੀ ਪੁਰਾਣੀ ਪਾਬੰਦੀ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰੇਖਾ ਗੁਪਤਾ (CM Rekha Gupta) ਨੇ ਅੱਜ (ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ) ਨੂੰ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸਨੂੰ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ “ਲਿੰਗਕ ਸਮਾਨਤਾ” (gender equality) ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਉਡੀਕਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਕਦਮ ਦੱਸਿਆ।
CM ਨੇ ਕਿਹਾ- “ਹੈਰਾਨ ਹਾਂ, ਇਹ ਅਧਿਕਾਰ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਉਂ ਖੋਹਿਆ ਗਿਆ”
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰੇਖਾ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ANI ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਮੈਂ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਹੈਰਾਨ ਹਾਂ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਰਾਤ 9 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 7 ਵਜੇ ਤੱਕ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ (denied) ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਇਸ (ਪੁਰਾਣੇ ਨਿਯਮ ਨੂੰ) ਰੱਦ (repeal) ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੀ ਸਹੂਲਤ ਅਨੁਸਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।”
LG ਨੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ, ਇਹ ਸ਼ਰਤਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ ਲਾਜ਼ਮੀ
ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਉਪ ਰਾਜਪਾਲ (Lieutenant Governor) ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਇੱਕ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ (notification) ਰਾਹੀਂ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
1. ਇਸ ਨੇ ‘Delhi Shops and Establishments Act, 1954’ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਧ (amendment) ਕੀਤੀ ਹੈ।
2. ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਐਲਾਨ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਹੁਣ ਕਿਰਤ ਵਿਭਾਗ (Labour Department) ਨੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਨੋਟੀਫਾਈ (notified) ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਇਜਾਜ਼ਤ ਕੁਝ ਸਖ਼ਤ ਸ਼ਰਤਾਂ ਨਾਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ:
1. ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਨਹੀਂ: ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਹਿਲਾ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ (exclusively) ਨਾਈਟ ਸ਼ਿਫਟ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ (compelled) ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
2. ਸਹਿਮਤੀ ਲਾਜ਼ਮੀ: ਕਿਸੇ ਵੀ ਔਰਤ ਨੂੰ night shift ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੂਰਵ ਲਿਖਤੀ ਸਹਿਮਤੀ (prior written consent) ਲੈਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ (mandatory) ਹੈ।
3. ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ: ਰੁਜ਼ਗਾਰਦਾਤਾ (employer) ਨੂੰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮਹਿਲਾ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਲਿਆਉਣ-ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਆਵਾਜਾਈ (safe transportation) ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।
4. ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ CCTV: ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਵਸਥਾ (adequate security) ਅਤੇ CCTV ਕਵਰੇਜ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। (CCTV footage ਨੂੰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣਾ ਹੋਵੇਗਾ)।
5. ICC ਕਮੇਟੀ: ਹਰ ਅਦਾਰੇ ਨੂੰ ‘Sexual Harassment (POSH) Act, 2013’ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ‘Internal Complaints Committee – ICC’ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟੇ ਅਤੇ Overtime ਦਾ ਨਿਯਮ
1. ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟੇ: ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਰਮਚਾਰੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 9 ਘੰਟੇ ਜਾਂ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਨਾਲ ਹੀ, 5 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਗਾਤਾਰ ਕੰਮ (continuous work) ਕਰਾਉਣ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਰਹੇਗੀ (ਵਿਚਕਾਰ ਬ੍ਰੇਕ ਦੇਣਾ ਹੋਵੇਗਾ)।
2. Overtime: Overtime ਕਰਨ ‘ਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਯਮਤ ਤਨਖਾਹ (regular wages) ਤੋਂ ਦੁੱਗਣਾ (double) ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।
3. ਛੁੱਟੀਆਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ: ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਛੁੱਟੀਆਂ (national holidays) ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਵੀ ਦੁੱਗਣੀ ਤਨਖਾਹ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ‘compensatory leave’ ਦੇਣੀ ਹੋਵੇਗੀ।
4. ਹੋਰ ਲਾਭ: employer ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ Provident Fund (PF), ESI, ਬੋਨਸ ਅਤੇ ਛੁੱਟੀਆਂ (leave benefits) ਵਰਗੇ ਸਾਰੇ labour laws ਲਾਭ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣੇ ਹੋਣਗੇ।
5. ਛੋਟ: ਇਹ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ (liquor outlets) ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ।
