ਨਾਸਿਕ (ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ), 17 ਅਕਤੂਬਰ, 2025: ‘ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ’ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਛਾਲ ਮਾਰਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਨਤ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਤੇਜਸ ਐਮਕੇ-1ਏ (Tejas Mk-1A) ਨੇ ਅੱਜ ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਵਕ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਉਡਾਣ ਭਰੀ। ਜਦੋਂ ਇਸ ਜਹਾਜ਼ ਨੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਏਅਰੋਨਾਟਿਕਸ ਲਿਮਟਿਡ (HAL) ਦੇ ਨਾਸਿਕ ਸਥਿਤ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰਿੰਗ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਤੋਂ ਉਡਾਣ ਭਰੀ, ਤਾਂ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਲ ਦੇ ਗਵਾਹ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਵੀ ਬਣੇ। ਉਡਾਣ ਦੇ ਸਫ਼ਲਤਾਪੂਰਵਕ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ‘ਵਾਟਰ ਕੈਨਨ ਸੈਲਿਊਟ’ (Water Cannon Salute) ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਮਾਣਮੱਤਾ ਪਲ ਦੱਸਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, “ਅੱਜ ਮੇਰਾ ਸੀਨਾ ਮਾਣ ਨਾਲ ਚੌੜਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤੇਜਸ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਐੱਚਏਐੱਲ ਦੀ ਤੀਜੀ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਲਾਈਨ (Production Line) ਦਾ ਵੀ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ।
ਕਿਉਂ ਹੈ ਇਹ ਉਡਾਣ ਇਤਿਹਾਸਕ?
ਤੇਜਸ ਐਮਕੇ-1ਏ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਉਡਾਣ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਲਈ ਇੱਕ ਮੀਲ ਦਾ ਪੱਥਰ ਹੈ। ਇਹ ਜਹਾਜ਼ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਮਿਗ-21 (MiG-21) ਬੇੜੇ ਦੀ ਥਾਂ ਲਵੇਗਾ। ਇਹ ਤੇਜਸ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਉੱਨਤ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ, ਜੋ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਧ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਜਹਾਜ਼ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਤੇਜ਼ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਘਾਤਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਉੱਨਤ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਵੀ ਲੈਸ ਹੈ।
1. ਰਫ਼ਤਾਰ ਅਤੇ ਰੇਂਜ: ਇਸ ਦੀ ਅਧਿਕਤਮ ਰਫ਼ਤਾਰ 2,200 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ 50,000 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤੱਕ ਉਡਾਣ ਭਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
2. ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕ: ਇਹ ਉੱਨਤ ਐਕਟਿਵ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਲੀ ਸਕੈਨਡ ਐਰੇ (AESA) ਰਡਾਰ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਵਾਰਫੇਅਰ (EW) ਸੂਟ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰੀਨ ਏਵੀਓਨਿਕਸ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੈ।
3. ਘਾਤਕ ਹਥਿਆਰ: ਇਹ ਹਵਾ ਤੋਂ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਐਸਟਰਾ (Astra) ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮੋਸ-ਐਨਜੀ (BrahMos-NG) ਗਾਈਡਡ ਬੰਬ ਵਰਗੇ ਕਈ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਲਿਜਾਣ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਹੈ।
ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਡਿਲੀਵਰੀ ਦਾ ਪਲਾਨ
ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਤੇਜਸ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਡਿਲੀਵਰੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਐੱਚਏਐੱਲ ਪੂਰੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
1. ਡਿਲੀਵਰੀ: ਐੱਚਏਐੱਲ ਅਗਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਨੂੰ 83 ਤੇਜਸ ਐਮਕੇ-1ਏ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਮਰੀਕੀ ਇੰਜਣ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਾਰਨ ਇਸਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦੇਰੀ ਹੋਈ ਹੈ।
2. ਉਤਪਾਦਨ ਸਮਰੱਥਾ: ਨਾਸਿਕ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਅੱਠ ਅਤੇ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਲਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚ 16 ਜਹਾਜ਼ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਨਾਸਿਕ ਦੀ ਤੀਜੀ ਲਾਈਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਹਰ ਸਾਲ ਕੁੱਲ 24 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਹੋ ਸਕੇਗਾ।
